Trải qua hàng ngàn năm tồn tại và phát triển, thiền đã được ứng dụng vào đời sống hằng ngày với nhiều mục tiêu khác nhau: Thiền để khỏe mạnh, Thiền để tĩnh tâm, Thiền để khai mở tâm trí… Vậy thiền xuất phát từ đâu và còn những giá trị nào khác? Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Thiền là gì?
Trong văn hóa phương Tây, thuật ngữ thiền có nguồn gốc từ tiếng Latinh meditatĭo, có nghĩa là “suy nghĩ lại, cân nhắc”. Ban đầu, thiền được sử dụng cho một công việc cụ thể, chẳng hạn như chiêm nghiệm về tôn giáo hoặc tâm linh; nhưng ý nghĩa của nó sau đó đã được mở rộng để bao gồm nhiều loại thực hành hơn. Sau đó, thuật ngữ này xuất hiện lần đầu tiên vào đầu thế kỷ 15 để chỉ việc “luyện hơi thở” và tiếp tục được sử dụng trong nhiều thế kỷ.
Thiền đã được thực hành trong hàng ngàn năm, đến từ nhiều nền văn hóa và tôn giáo khác nhau, phương pháp tập luyện này được thiết kế để não bộ của chúng ta tập trung vào một đối tượng duy nhất, từ đó dễ dàng tìm được sự bình yên, an lạc trong tâm hồn.
Thiền đã có nguồn gốc từ lâu đời
Nguồn gốc của thiền
Những ghi chép sớm nhất hiện có về thiền định liên quan đến đạo Vedantism – một truyền thống của đạo Hindu ở Ấn Độ, vào khoảng 1500 năm trước Công nguyên. Phật giáo và Ấn Độ giáo có những ghi chép lịch sử sớm nhất cho thấy thiền đã được thực hành vào thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên. Nhưng một số học giả tin rằng nó đã được thực hành từ rất lâu trước đó, thậm chí vào năm 3000 trước Công nguyên.
Thiền đã được thực hành trong nhiều thế kỷ ở Trung Quốc và Ấn Độ, mặc dù vẫn còn nhiều câu hỏi xoay quanh việc thiền xuất phát từ đâu hay nguồn gốc của thiền ra sao, điều này vẫn gây ra nhiều tranh luận cho các học giả.
Việc thực hành thiền định cũng lan rộng đến các nền văn hóa khác ở phương Tây và con đường tơ lụa. Sau đó, vào thế kỷ thứ 3 sau Công nguyên, các kỹ thuật về bộ môn thiền định cũng dần được phát triển là từ từ hòa nhập vào cuộc sống của con người.
Tác dụng của ngồi thiền
Theo nghiên cứu của các chuyên gia y tế lĩnh vực khoa học thần kinh, thực nghiệm chứng minh thiền định có tác dụng tích cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần của chúng ta.
Thiền tốt cho não bộ
Họ nhận định, hành thiền mỗi ngày rất tốt cho não bộ, giúp cải thiện trí nhớ, tăng khả năng tập trung và đặc biệt là kích thích tư duy sáng tạo. Luyện tập trong thời gian dài sẽ mang lại cảm giác tràn đầy năng lượng, giúp cho các tế bào não hoạt động có hiệu quả hơn và giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer – một bệnh lý về não có thể dẫn đến tử vong, gây ra sự suy giảm từ từ về trí nhớ, suy nghĩ và kĩ năng suy luận.
Thiền làm chậm quá trình lão hóa
Gần đây, nhiều bác sĩ đã bắt đầu sử dụng thiền định như một phương pháp thực hiện bảo vệ sức khỏe và làm chậm quá trình lão hóa, phục hồi thương tổn của làn da, não bộ và thậm chí có thể thay đổi cấu trúc sinh học của nó.
Thiền ngăn chặn và phòng ngừa bệnh tật
Nắm vững kỹ thuật thở của thiền định sẽ có nhiều lợi ích về mặt thể chất, bao gồm: giảm nguy cơ tăng huyết áp và nhịp tim, giảm thiểu tối đa lượng tiêu thụ oxy, ngăn ngừa các vấn đề về tim mạch, đường ruột, hệ tiêu hóa,… Điều này sẽ góp phần làm cho cơ thể tăng sức đề kháng, tăng khả năng miễn dịch để chống lại sức tàn phá của các virus, vi khuẩn gây ra mọi mầm mống bệnh tật.
Thiền giúp tăng khả năng sáng tạo
Tác dụng của thiền hướng mở rộng đó là giúp người tập nâng cao khả năng sáng tạo và tư duy. Những người áp dụng phương thức tập thiền này thường thực hiện các nhiệm vụ tốt hơn, trong đó có việc họ được yêu cầu đưa ra những ý tưởng mới theo cách sáng tạo.
Thiền kiểm soát trầm cảm và lo lắng
Thiền định thường được coi là một phương pháp tự nhiên, một “công cụ” tuyệt vời để chống lại căng thẳng và lo lắng. Những báo cáo chỉ ra, khi hành thiền, những lo âu, mệt nhọc sẽ tan biến vì lúc này bạn sẽ tập trung vào tâm trí, hướng suy nghĩ vào bên trong cơ thể.
Trong điều trị y tế và các tâm thần khác nhau, các chuyên gia y tế khuyên rằng nên kết hợp điều trị với phương pháp thiền để quản lý cảm xúc, tránh rối loạn lo âu, căng thẳng, nhất là căng thẳng sau chấn thương, đau mãn tính, dị ứng tái phát. Đặc biệt, đây đang trở thành một trong những phương pháp phổ biến nhất hiện nay nhằm điều trị các triệu chứng của stress, trầm cảm và giúp phòng tránh việc mắc bệnh trầm cảm, tự kỷ,…
Thiền mang tới rất nhiều công dụng tốt cho cơ thể
Thiền mang lại giấc ngủ ngon hơn
Khi đó, ta sẽ loại bỏ được những tạp niệm, cảm nhận những nguồn thanh khí từ cuộc sống và trút bỏ mọi tiêu cực, phiền muộn. Đó là lý do vì sao nhiều người chọn thực hành thiền định trước khi đi ngủ để dễ dàng ngủ ngon hơn, ngủ sâu hơn, cải thiện chất lượng giấc ngủ và góp phần điều trị bệnh khó ngủ, mất ngủ, mất ngủ kinh niên.
Thiền giúp kiểm soát chứng nghiện
Một nghiên cứu đã so sánh tác dụng của thiền định với tác dụng của chương trình cai thuốc lá của Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ và phát hiện ra rằng những người thực hành chánh niệm có nhiều khả năng bỏ thuốc hơn những người đã trải qua phương pháp điều trị thông thường.
Thiền nâng cao kỹ năng xã hội
Một nghiên cứu kéo dài 12 năm của Đại học Wisconsin đã so sánh các chuyên gia thiền định với những người mới bắt đầu. Khi cả hai nhóm lắng nghe giọng nói của những người bị căng thẳng, hai khu vực não được biết là có liên quan đến sự đồng cảm cho thấy hoạt động nhiều hơn ở những người tập thiền chuyên nghiệp. Điều này cho thấy rằng những người thường xuyên thiền định có khả năng đáp lại cảm xúc của người khác và đồng cảm cao hơn.
Thiền giảm cảm giác cô đơn
Một nghiên cứu của Đại học Carnegie Mellon cho thấy thiền định rất hữu ích trong việc giảm cảm giác cô đơn, do đó làm giảm nguy cơ tử vong do trầm cảm.
Thiền định đi vào cuộc sống loài người một cách dễ dàng hơn rất nhiều bởi nó có thể tiếp cận được với mọi lứa tuổi, được thực hiện ở bất cứ đâu mà không tốn kém chi phí cũng như không cần yêu cầu cao về điều kiện, thiết bị,…
Những phương pháp thiền hiện nay
Ngày nay, nhiều người tìm đến thiền vì nhiều nguyên nhân, mục đích khác nhau nên vì thế mà có rất nhiều những phương pháp thiền đa dạng và phong phú. Tuy nhiên, dưới đây là những phương pháp phổ biến hiện nay:
- Thiền chánh niệm: giúp nhận thức về cảm xúc, cảm giác hoặc hành động bằng cách tập trung vào thời điểm hiện tại, chúng ta tập trung hơn và có được góc nhìn khác và phân tích các tình huống một cách khách quan hơn
- Thiền yoga: một phương pháp thiền được tạo nên bởi sự kết hợp giữa những động tác uốn dẻo trong yoga và kỹ thuật hít thở, điều hòa hơi thở trong thiền định.
- Thiền dưỡng sinh năng lượng: Một phương pháp tập luyện hấp thu những nguồn năng lượng tích cực cho tâm trí tĩnh lặng, cho nội tâm bình an. Thực hành thiền dưỡng sinh năng lượng giúp tiếp nhận nguồn năng lượng từ bên ngoài vũ trụ cộng hưởng với nguồn năng lượng có trong cơ thể để giúp đả thông các bế tắc bên trong cơ thể, nâng cao sức khỏe và rèn luyện tâm trí, giúp mỗi người cởi bỏ những áp lực, mệt mỏi, đạt được sự bình an sâu sắc trong nội tâm.
Phương pháp Thiền dưỡng sinh năng lượng
- Thiền thần chú: bằng cách đọc thuộc lòng hoặc nghe một câu thần chú, hành giả sẽ ghi nhớ những phẩm chất đó vào tâm trí của mình, giúp loại bỏ căng thẳng, chữa lành cảm xúc và ngăn chặn sự tắc nghẽn năng lượng.
- Thiền siêu việt: một kỹ thuật siêu việt tự động hướng tâm trí của chúng ta đến trạng thái ý thức mạnh mẽ nhất và đơn giản nhất, không bị kiểm soát bởi bất kỳ quá trình suy nghĩ hay kiểm soát tinh thần nào.
- Thiền trà: một sự kết hợp độc đáo giữa thiền và trà, khơi dậy sự tĩnh lặng, nhẹ nhàng trong bản thân và sự hòa bình trong cuộc sống của bạn.
- Thiền quán tưởng: một kỹ thuật thiền tập trung vào việc nâng cao cảm giác thư thái, bình yên và tĩnh lặng bằng cách hình dung ra những bức tranh, những cảnh tượng đẹp đẽ, tích cực.
Đặc biệt, có một phương pháp thiền chữa bệnh cho người Việt được đặt tên là Thiền Việt Đây chính là pháp thiền dưỡng sinh năng lượng – chủ về năng lượng – sử dụng năng lượng vũ trụ kết nối năng lượng nội tại bên trong cơ thể con người để dưỡng cơ thể và luyện tâm, đẩy lùi tật bệnh.
Ngoài ra, còn có một số phương pháp thiền khác cũng đã được thực hành và đi vào đời sống con người như: thiền tâm từ, thiền định tâm linh, thiền trà, thiền cafe, thiền khí công, thiền luân xa,…
Thiền – những điều nên và không nên
Không nên hành thiền khi cơ thể không ổn
Đó có thể là lúc bạn buồn bực, tức giận, nóng nảy hoặc chịu những cơn đau về thể xác và tinh thần. Việc tiến hành tập thiền trong thời điểm này không những không làm bạn dễ chịu hơn mà ngược lại sẽ hướng suy nghĩ của bạn vào những vấn đề đó, tạo ra sự rối loạn, đau đớn.
Nên lựa chọn một không gian lý tưởng để hành thiền
Ngoài việc sắp xếp, bố trí cho địa điểm tập thật yên tĩnh, trong lành, bạn hoàn toàn có thể tập thiền cùng với người thân, bạn bè để cải thiện quan hệ tích cực và thấu hiểu mọi người, lan truyền thái độ tích cực đến với mọi người, làm giảm sự cô lập xã hội.
Lựa chọn địa điểm thiền an tĩnh giúp bạn tập trung
Nên lựa chọn phương pháp thiền phù hợp với bản thân mình
Như đã nêu ở trên, thiền định là một bộ môn đặc biệt đa dạng và phong phú các phương pháp. Bạn nên tìm hiểu và làm quen với thiền một cách chủ động, tìm hiểu thật kỹ những phương pháp phù hợp với thói quen, thể trạng cơ thể để được những lợi ích cho sức khỏe.
Không nên quá cố gắng thiền trong tư thế chính xác
Bước ra ngoài khuôn khổ của tu hành, thiền định ngày nay không hề bó buộc bạn vào một tư thế, nghi lễ nghiêm ngặt hay những quy định hà khắc, khuôn mẫu. Điều quan trọng là nên chọn một tư thế phù hợp nhất có thể để bản thân không bị gò bó mà luôn thả lỏng, thoải mái.
Nếu quá ép buộc bản thân, thiền định sẽ không có lợi ích gì mà còn phản tác dụng. Trên thực tế, một số người đã gặp các vấn đề về xương khớp như đau lưng, mỏi cổ,… khi tập sai hoặc cố gắng duy trì một tư thế khi hành thiền.
Nên linh hoạt thời gian thiền
Việc hành thiền là một phạm trù mang tính cá nhân, tuân theo trực giác, đề cao tính tự giác chứ không phải sự bắt buộc. Chúng ta có thể không nhất thiết phải thiền vào buổi sáng, dù có rất nhiều lợi khuyên rằng đây là thời điểm thích hợp nhất trong ngày. Vì đôi khi hoàn cảnh và điều kiện phát sinh ngăn cản nên chúng ta cần phải linh hoạt thời điểm tập thiền, có thể vào buổi trưa, chiều hoặc thậm chí là tối muộn. Bạn nên làm theo bản năng của chính mình mới là điều cần thiết.
Thực hành thiền như thế nào?
Bước 1: Tìm một nơi yên tĩnh. Một trong những điều quan trọng để biết cách thiền là tìm một nơi yên tĩnh, không có bất kỳ sự khó chịu hoặc can thiệp nào. Bởi lẽ, mọi người thường gặp khó khăn khi thư giãn ở những nơi có nhiều tiếng ồn gây mất tập trung. Vì vậy, lý tưởng nhất là bạn nên tìm kiếm một môi trường yên tĩnh, không bị xao nhãng để có thể hoàn toàn tập trung, thư giãn.
Bước 2: Chọn thời gian. Thời gian thực hành thiền định tùy thuộc vào nhu cầu mỗi người. Nếu bạn lo lắng về vấn đề thời gian, hẹn báo thức là một lựa chọn hợp lý.
Bước 3: Điều chỉnh tư thế ngồi. Tất cả những gì bạn cần làm là ngồi xuống (có thể ngồi khoanh chân, bán kiết già hoặc kiết già), giữ thẳng cột sống, nhắm mắt, giữ thẳng cột sống và điều hòa hơi thở. Tránh nằm xuống để bạn không ngủ gật và mất tập trung khi thực hành thiền định
Bước 4: Chọn cách đặt tay. Để tay lên đùi, ngửa hai lòng bàn tay lên hoặc đặt hai tay ở vùng bụng sao cho lòng bàn tay trái đặt dưới lòng bàn tay phải, hai ngón cái chạm nhẹ vào nhau.
Bước 5: Hít thở. Hít thở thật sâu, thật chậm. Dùng mũi để hít vào một nguồn năng lượng dồi dào, tích cực và thở ra bằng miệng đồng thời đào thải hết mọi độc tố ra khỏi cơ thể.
Bước 6: Lặp lại bước trên 3 – 4 lần. Theo dõi nhịp thở của bạn, chú ý đến độ sâu và tốc độ.
Bước 7: Xả thiền. Sau khi thực hành thiền định, từ từ mở mắt, nhẹ nhàng đứng dậy và đi lại chậm rãi, khẽ vươn vai để cơ thể không bị nhức mỏi khi đã ngồi một chỗ trong một khoảng thời gian.
Xem thêm VIDEO hướng dẫn:
Lưu ý:
- Đừng lo lắng về việc làm đúng hay không, hãy để nó trôi qua một cách tự nhiên theo thời gian, bạn sẽ có nhận thức và có thể kiểm soát cơ thể dễ dàng hơn.
- Trong khi thiền đôi lúc khó tránh khỏi việc xuất hiện những dòng suy nghĩ, cảm xúc. Đừng lo lắng, sợ hãi hay chú ý đến mà hãy để chúng từ từ trôi đi.
- Nếu bạn không có thời gian, bạn có thể thiền ở vô số nơi một cách nhanh chóng và linh hoạt với nhiều phương pháp thiền khác nhau. Đôi khi, một buổi thiền ngắn cũng mang lại rất nhiều lợi ích khác nhau.
Hãy thử nghiệm và cảm nhận những năng lượng tích cực mà bộ môn thiền định mang tới cho sức khỏe của bạn. Luôn nhớ rằng, không có cách thiền đúng hay sai mà quan trọng là trạng thái và sức khỏe của bạn tốt lên từng ngày.
Nếu bạn quan tâm đến các lớp học thiền, cùng tham khảo các thông tin dưới đây của Thiền Việt
Nguồn tham khảo:
- https://www.mindful.org/how-to-meditate/
- https://www.healthline.com/health/mental-health/types-of-meditation
- https://vi.wikipedia.org/wiki/Thi%E1%BB%81n_(th%E1%BB%B1c_h%C3%A0nh)
- https://www.vinmec.com/vi/tin-tuc/thong-tin-suc-khoe/song-khoe/thien-la-gi-12-loi-ich-cua-thien-dua-tren-khoa-hoc/
Đăng ký tư vấn
Tin tức liên quan
Bình luận
Đăng nhập để bình luận.